Năm 2021 nhà thờ Tiền Hiền Xuyên Tây – thị trấn Nam Phước được công nhận xếp hạng di tích cấp tỉnh. Quá trình từ đó đến nay bà con dân làng vinh dự được đón nhận và phấn khởi chung tay bảo tồn di tích.

Ngược dòng lịch sử, cách đây gần 600 năm, vào khoảng trước năm 1460, làng Mỹ Xuyên Tây được thành lập. Năm 1471, vua Lê Thánh Tông chiến thắng Chiêm Thành, lập Thừa Tuyên Quảng Nam từ bờ sông Thu Bồn đến Bình Định. Năm 1490, Đạo Thừa Tuyên ở Quảng Nam đôi thành xứ Quảng Nam, đến năm 1520 gọi là trấn Quảng Nam, địa bàn kéo dài từ nam sông Thu Bồn đến Bình Định. Địa bàn làng Mỹ Xuyên Tây vẫn thuộc huyện Điện Bàn, phủ Triệu Phong, xứ Thuận Hóa. Đến năm 1604, Nguyễn Hoàng tách huyện Điện Bàn ra khỏi phủ Triệu Phong để thành lập dinh Quảng Nam thống lĩnh bốn phủ là Điện Bàn, Thăng Hoa, Tư Nghĩa và Hoài Nhơn kéo dài từ đèo Hải Vân đến đèo Cù Mông. Trong đó, phủ Thăng Hoa có ba huyện là Lệ Giang, Hy Giang và Hà Đông, sau đó đổi tên huyện Hy Giang thành Duy Xuyên.

Năm Minh Mạng thứ 3 (1822), huyện Duy Xuyên với diện tích rất rộng có 222 làng lớn nhỏ trực thuộc phủ Thăng Hoa. Làng Mỹ Xuyên Tây thuộc tổng Mậu hòa Trung huyện Duy Xuyên phủ Thăng Hoa.

Trong công cuộc mở nước về phương nam, tổ tiên ta trong nhiều thế kỷ đã liên tục từ Bắc vào Nam lập nghiệp, vừa mở nước vừa trấn thủ, tiền hiền khai khẩn hậu hiền khai cơ. Lịch sử vùng đất Mỹ Xuyên Tây, lịch sử dòng họ đã ghi lại khá đầy đủ hành trình mở nước của cha ông

Vào thời Hậu Lê, chánh đề đốc Hùng Long Hầu Lê Quý Công là một võ tướng của triều đình, vâng lệnh vua đưa quân vào nam để tăng cường sức mạnh quân sự ở vùng mới khai phá. Ông chọn đất Mỹ Xuyên để an cư lập nghiệp, quy dân lập ấp thành xã, huyện. Sau này do điều kiện dân số, quản lý hành chính nên làng Mỹ Xuyên được chia làm hai đó ranh giới. là: làng Mỹ Xuyên Đông và làng Mỹ Xuyên Tây, lấy con sông Đào làm

Từ đó đến nay trải qua bao năm tháng thăng trầm biến động của thời cuộc, nhân dân làng Mỹ Xuyên Tây đã đoàn kết một lòng, tương thân tương ái, giúp đỡ cùng nhau xây dựng quê hương giàu đẹp như tâm nguyện của các bậc tiền nhân lúc sinh thời hằng mong muốn.

Cũng như các làng khác trong địa bàn thị trấn, làng Mỹ Xuyên Tây được hình thành bốn xóm: Mỹ Thành, Mỹ Đô, Mỹ Quang và Mỹ Hòa. Làng Mỹ Xuyên Tây phía đông giáp làng Mỹ Cựu và đường 610, phía tây được bao bọc bởi sông Vu Ly (một nhánh của sông Thu Bồn) và làng sông Đào. Hà Mật thuộc thôn Tây Hà, phía nam giáp làng Mã Châu, phía bắc giáp

Tổng số hộ dân trong làng hiện nay có 1840 hộ, 7027 nhân khẩu, có diện tích tự nhiên 332 ha. Đại đa số nhân dân trong làng sống bằng nghề giản. nông, buôn bán nhỏ lẻ, các nghề thủ công mỹ nghệ và các dịch vụ đơn giản.

Sau ngày miền Nam được hoàn toàn giải phóng, để phù hợp với việc quản lý hành chính và sản xuất, được sự chỉ đạo trực tiếp của các cấp chính quyền, xóm Mỹ Thành được tách ra thành Xuyên Tây 2. Thôn Xuyên Tây còn lại 3 xóm đó là Mỹ Quang, Mỹ Đô và Mỹ Hòa. Phong tục tập quán của dân làng Xuyên Tây vẫn giữ được truyền thống đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau, tình làng nghĩa xóm được gắn bó bền chặt, thực hiện tốt các chủ trương chính sách của Đảng và pháp luật của nhà nước.

Tuy là một làng được sát nhập và chia tách ranh giới nhiều lần nhưng người dân làng Mỹ Xuyên Tây vẫn chung sức, chung lòng xây dựng làng Mỹ Xuyên Tây ngày càng phát triển.

Từ năm 1975 đến năm 1986, làng Mỹ Xuyên Tây thuộc xã Duy An. Đến ngày 2 tháng 9 năm 1986, do chia tách ranh giới hành chính làng Mỹ Xuyên Tây được sát nhập về thị trấn Duy Xuyên. Cho đến năm 1994, sau khi thị trấn Duy Xuyên giải thể, lại một lần nữa làng Mỹ Xuyên Tây được sát nhập về thị trấn Nam Phước cho đến hôm nay.

Là một làng nằm ngay khu trung tâm chính trị, kinh tế văn hóa của huyện, làng Mỹ Xuyên Tây dưới sự lãnh đạo của Đảng và chính quyền, người dân trong làng đã ra sức thi đua lao động sản xuất, tìm công ăn việc làm, ổn định cuộc sống thích nghi với khả năng phù hợp với việc mơ rộng các ngành nghề và thương mại dịch vụ. Đến nay, đã có 100% hộ dân xây dựng nhà ở cơ bản, dân cư đông đúc, đường làng ngõ xóm được thảm nhựa và bê tông hóa khang trang sạch đẹp, có điện đường thắp sáng, bộ mặt nông thôn ngày càng khởi sắc, ý thức người dân trong làng được khơi dậy chuyển biến tốt, trình độ dân trí được nâng lên, đáp ứng với công cuộc phát triển, xây dựng đô thị ngày càng văn minh hơn.

Có được những thành tựu như hôm nay, có được một di tích được tỉnh công nhận, người dân làng Xuyên Tây rất vinh dự và tự hào về thế hệ cha anh đi trước đã dày công xây đắp tạo cơ nghiệp và để lại cho con cháu các giá trị văn hóa đích thực mà dân làng chúng tôi, những người đang hiện hữu nơi đây phải biết trân trọng, giữ gìn, phấn đấu xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.

Trích diễn văn khai mạc lễ hội di tích nhà thờ Tiền hiền Mỹ Xuyên tây